پیشینه پروتزمو در جهان و ایران
پیشینۀ پروتز مو در جهان و ایران
پیشینۀ پیدایش پروتزمو به قرن هجدهم میلادی برمی‌گردد، یعنی زمانی‌که از موی انسان و حیوانات کلاه‌گیس‌هایی تهیه می‌شد. دقیقاً نمی‌توان کشوری بخصوص را ابداع‌کنندۀ کلاه‌گیس دانست، اما شاید بتوانیم فرانسه را از پیشگامان این صنعت بنامیم.
استفاده از کلاه‌گیس با موی طبیعی در فرانسۀ قرن هجدهم محبوبیت خاصی داشت. در اصل در آن زمان از کلاه‌گیس با موی طبیعی، که به آن توپی می‌گفتند، استفاده می‌شد و تا امروز هم این نام همچنان روی پروتز مو مانده است.
استفاده از توپی در امریکا در قرن نوزدهم رشد چشمگیری یافت. محققان علت آن را نوع نگرش مردانِ آن زمان به روند پیر شدن و رسیدن به این طرز فکر دانسته‌اند که باید جوان‌تر و جذاب‌تر به نظر برسند. همین امر باعث رونق بیشتر این کالا در امریکا شد. این دوران را می‌توان دوران زوال کلاه‌گیس‌های مصنوعی با تور‌های ضخیم و روی کار آمدن توپی‌های ظریف‌تر و طبیعی‌تر دانست.
هنگامی که شرکت‌هایِ سازندۀ توپی، در امریکا، تبلیغات خود را از سال ۱۹۵۴ در مجلات و روزنامه‌ها آغاز کردند به فروش فوق‌العاده رسیدند و درنتیجه استفاده از آن‌ها همه‌گیرتر شد، به حدی که تخمین زده می‌شود در سال ۱۹۵۰ از میان ۱۵ میلیون امریکایی بیش از ۳۵۰ هزار نفر از این موها استفاده می‌کردند. مورد دیگری که باعث تبلیغ استفاده از توپی بین مردان امریکایی شد استفادۀ هنرپیشگانِ آن زمانِ هالیوود از توپی بود.
مجلۀ تایم[1] فروش کلی این موها را تا سال ۱۹۵۴ بیش از ۱۵ میلیون دلار اعلام کرد. این میزان، طبقِ آمار، تا سال ۱۹۷۰ از میان حدود ۲۰ میلیون مردِ امریکایی به دو و نیم میلیون مرد رسید. این روند همچنان ادامه دارد و با گذشت زمان و پیشرفتِ فناوری، توپی‌های طبیعی‌تر و ظریف‌تری تولید شده است.
از افراد مشهور آن زمان که از توپی استفاده می‌کردند می‌توان به جان وین،[2] چارلتون هستون،[3] جان دی راکفلر[4] و کارل راینر[5] اشاره کرد.
ورود توپی، کلاه‌گیس و ترمیم مو به ایران
تاریخ دقیق ورود پروتزهای مو به ایران یا ساخت آنان مشخص نیست؛ اما طبق تحقیقات انجام‌شده، که پیشکسوتان این رشته به عمل آورده‌اند، روشِ ترمیم مو در حدود سال ۱۳۵۰ اشاعه یافت و آغاز شد. در ابتدا فقط کلاه‌گیس واردِ ایران می‌شد یا بافته و تولید می‌شد. از نخستین مؤسسه‌هایی که شروع به واردات یا تولید این نوع کلاه‌گیس‌ها کردند می‌توان به شرکت آی‌بی‌اس،[6] پیش از انقلاب اسلامی، اشاره کرد. از دیگر مؤسسات قدیمی در ایران می‌توان به مؤسسۀ ترمیمِ موی ونوس، ترمیم موی ایران و ترمیم موی چلیپا نیز اشاره کرد.
در سال‌های ابتدایی، پروتز مو را شرکت آی‌بی‌اس انجام می‌داد و بیشتر به‌صورت کلاه‌گیس‌هایی بود که با کمکِ کِش و کلیپس به سر متصل می‌شد. دیگر مؤسساتی که نامشان در بالا آمد بعدها شروع به تولید توپی‌هایی با موی طبیعی کردند که آن زمان تور و بافت نامیده می‌شدند. روش استفاده این نوع از پروتزهای مو بیشتر به‌صورت بافت مو بود، یعنی این پروتزها را به موهای کناری و اطراف سرِ مشتری اصطلاحاً بافت می‌زدند.
